Medicatie op maat
Onze werkwijze
Vroeger waren apothekers actief betrokken bij het proces van het bereiden van medicijnen, wat inhield dat ze zelf de medicijnen produceerden. Tegenwoordig is deze praktijk echter grotendeels vervangen door de farmaceutische industrie, die verantwoordelijk zijn voor het vervaardigen van de meeste medicijnen.
Boots Apotheken zijn niet bereidende openbare apotheken. Gangbare medicijnen die bereid worden, zoals zalven/crèmes, drankjes en capsules voor kleine kinderen zijn door Boots Apotheken te bestellen bij een zogeheten grootbereider, zoals Fagron. Dit worden gestandaardiseerde bereidingen genoemd. Deze grootbereiders zijn gespecialiseerd in het bereiden van medicijnen en hebben hier de juiste kwalificaties voor.
In sommige gevallen kan een arts toch een geneesmiddel voorschrijven dat magistraal bereid moet worden. Bijvoorbeeld in uitzonderlijke situaties van de patiënt, zoals bijvoorbeeld unieke doseringen of toedieningsvormen. In overleg met de apotheek en de patiënt kan besloten worden een magistrale bereiding te laten maken bij onze grootbereider. Hier kunnen echter extra kosten bij komen.
Wat houdt medicatie op maat in?
Vroeger waren apothekers actief betrokken bij het proces van het bereiden van medicijnen, wat inhield dat ze zelf de medicijnen produceerden. Tegenwoordig is deze praktijk echter grotendeels vervangen door de farmaceutische industrie, die verantwoordelijk is voor het vervaardigen van de meeste medicijnen. Desondanks zijn er nog steeds enkele apotheken die op kleine schaal zelf medicijnen bereiden.
Er kunnen verschillende redenen zijn waarom een apotheek ervoor kiest om zelf medicijnen te bereiden. Een van die redenen is dat bepaalde medicijnen simpelweg niet op de markt verkrijgbaar zijn, mogelijk omdat ze niet winstgevend genoeg zijn voor farmaceutische bedrijven om ze op grote schaal te produceren. In dergelijke gevallen kan een apotheek ervoor kiezen om het medicijn zelf te bereiden. Om zo aan de behoeften van specifieke patiënten te voldoen.
Het is belangrijk op te merken dat het bereiden van medicijnen door apotheken op kleine schaal gebeurt, maar ook dat er strikte regels en voorschriften zijn om de veiligheid, kwaliteit en effectiviteit van de bereide medicijnen te waarborgen. Apothekers die ervoor kiezen om zelf medicijnen te bereiden, moeten zorgvuldig werken volgens strenge richtlijnen en kwaliteitsnormen om ervoor te zorgen dat de medicijnen veilig en effectief zijn voor de patiënten die ze ontvangen.
Wanneer medicatie op maat?
Er zijn verschillende facotren die ervoor kunnen zorgen dat bepaalde geneesmiddelen niet leverbaar zijn en medicatie op maat gemaakt wordt. Dit kan bijvoorbeeld te maken hebben met leveringsproblemen, tijdelijk stopzetten van de productie, het missen van de juiste sterkte of het niet beschikbaar zijn van de juiste toedieningsvorm. Hieronder leggen we alle mogelijke oorzaken kort uit.
Het medicijn is niet leverbaar
Het kan zijn dat het gewenste medicijn niet leverbaar is. Dit kan door meerdere factoren veroorzaakt worden:
- Tijdelijk probleem met de levering: Soms kan er een (tijdelijk) probleem zijn met de levering van een medicijn. Dit kan te wijten zijn aan logistieke uitdagingen, productieproblemen, tekorten van grondstoffen of andere onvoorziene omstandigheden. Hierdoor kan het medicijn tijdelijk niet beschikbaar zijn in onze apotheken.
- Stopzetting door de fabrikant: Het kan voorkomen dat een fabrikant besluit om een bepaald medicijn niet meer te produceren. Dit kan verschillende redenen hebben, zoals veranderingen in de marktvraag, concurrentie, kostenoverwegingen of het besluit om zich te concentreren op andere medicijnen. Wanneer de fabrikant stopt met de productie, kan het medicijn niet meer verkrijgbaar zijn. Tenzij een andere fabrikant het overneemt.
- Financiële overwegingen: De financiële aspecten spelen ook een rol bij de verkrijgbaarheid van medicijnen. Als artsen het medicijn maar weinig voorschrijven, kan het zijn dat de fabrikant niet genoeg verdient aan het medicijn om de productie voort te zetten. Dit kan voorkomen bij medicijnen voor zeldzame aandoeningen of aandoeningen die weinig voorkomen. Vanuit een zakelijk perspectief kan het voor de fabrikant daarom niet rendabel zijn om het medicijn te blijven maken, omdat de vraag beperkt is.
Andere voorkeur voor toediening
Ook de toedieningsvorm kan een reden zijn om medicatie op maat te maken.
- Problemen met slikken: Een patiënt kan problemen hebben met slikken, waardoor de standaard toedieningsvorm, zoals een capsule of pil, niet geschikt is. Dit komt vooral voor bij mensen met slikstoornissen, zoals kleine kinderen of ouderen. Om ervoor te zorgen dat deze patiënten het medicijn veilig kunnen innemen, kan de toedieningsvorm worden aangepast. Zo wordt er bij kinderen vaak de voorkeur gegeven aan een zetpil in plaats van orale pil.
- Voorkeur voor vloeibare toedieningsvorm: Sommige patiënten hebben de voorkeur voor vloeibare toedieningsvormen, zoals een drankje, in plaats van tabletten. Een vloeibare toedieningsvorm kan gemakkelijker worden ingenomen en geabsorbeerd door het lichaam, waardoor de kans op verstikkingsgevaar of problemen bij het slikken wordt verminderd. In dergelijke gevallen kan het medicijn worden geleverd als een orale vloeistof of siroop. Wat de inname en therapietrouw bevordert.
Medicatie op maat door overgevoeligheid stof
Naast leverigsproblemen, toedieningsvoorkeuren en verschil in sterkte, kan medicatie op maat ook uitkomst bieden wanneer er sprake is van overgevoeligheid. Iemand kan gevoelig zijn voor een bepaald medicijn of stoffen die in het medicijn aanwezig zijn. Dit kan leiden tot allergische reacties of andere ongewenste bijwerkingen.
Zo worden voor bepaalde huidaandoeningen vaak zalven en crèmes gebruikt. Echter, de basisbestanddelen van deze zalven en crèmes kunnen in sommige gevallen niet geschikt zijn voor bepaalde patiënten vanwege overgevoeligheid.Zo reageren sommige mensen op bepaalde ingrediënten in smeerbare therapiën. Dit kan leiden tot huidirritatie, jeuk, roodheid of andere allergische reacties. In dergelijke gevallen moet er gezocht worden naar alternatieve toedieningsvormen die beter geschikt zijn voor de specifieke patiënt.
Daarnaast kan er ook sprake zijn van een allergie voor bepaalde hulpstoffen. Naast de werkzame stoffen kunnen medicijnen ook hulpstoffen bevatten. Denk hierbij aan: vulstoffen, bindmiddelen of coatings, om de stabiliteit en vorm van het medicijn te behouden. Sommige mensen kunnen allergisch zijn voor één of meerdere van deze hulpstoffen die aanwezig zijn. In dergelijke gevallen kan het nodig zijn om een alternatief medicijn te vinden dat geen allergische reacties veroorzaakt. Of om medicatie op maat te bereiden zonder de specifieke hulpstof, waarvoor de patiënt overgevoelig is.
Proces medicatie op maat bereiden
Wanneer het nodig is dat apotheken medicatie op maat bereiden, werken apothekers onderling of apothekers en artsen goed samen. Op die manier worden medicijnen van hoge kwaliteit gewaarborgd. Binnen de farmaceutische wereld zijn er speciale bereidingsapotheken die zich richten op het bereiden van medicijnen voor andere apotheken en soms ook voor ziekenhuizen. Deze bereidingsapotheken hebben zich gespecialiseerd in het vervaardigen van medicijnen op maat en beschikken over uitgebreide kennis en ervaring op dit gebied. Door deze gespecialiseerde apotheken in te schakelen, kunnen andere apotheken profiteren van hun expertise en ervoor zorgen dat de bereide medicijnen van goede kwaliteit zijn.
In sommige gevallen is nauw overleg tussen de voorschrijvende arts en de apotheker noodzakelijk, vooral wanneer het gaat om speciale medicijnen waarvoor nog geen standaardbereiding beschikbaar is. In dergelijke situaties moeten de arts en de apotheker samen beoordelen of de apotheek in staat is om het medicijn met de vereiste kwaliteit te bereiden. Aangezien er mogelijk weinig of geen ervaring is met de bereiding van een dergelijk medicijn, brengt dit bepaalde risico's met zich mee. Als er echter geen andere optie beschikbaar is en het medicijn essentieel is voor de behandeling van de patiënt, kan de apotheker besluiten om de bereiding uit te voeren. In ziekenhuizen werken apothekers vaak nauw samen met artsen bij het op maat bereiden van medicijnen, vooral bij complexe behandelingen zoals kankermedicijnen en steriele infusen.
Door een goede samenwerking tussen apothekers onderling en tussen apothekers en artsen kan de kwaliteit en veiligheid van zelfbereide medicijnen worden gewaarborgd. Het delen van kennis en expertise tussen professionals in de farmaceutische zorg speelt een essentiële rol bij het garanderen van goede kwaliteit en het minimaliseren van risico's. Op deze manier kunnen apotheken een belangrijke rol spelen in het voorzien van patiënten van medicijnen die niet commercieel beschikbaar zijn of die speciale bereiding vereisen om aan individuele behoeften te voldoen.
Farmacogenetische test
Een andere vorm van medicatie op maat is de farmacogenetische test. Middels farmacogenetica wordt het DNA profiel in kaart gebracht en geanalyseerd. Op basis van deze analyse kan beoordeeld worden welk medicijn en welke dosering het beste voor iemand werken.
Niet alle medicijnen passen namelijk bij iedereen. Door verschillen in DNA reageert iedere persoon anders op medicijnen. De farmacogenetische test biedt hierin uitkomst, waardoor de meest effectieve medicatie kan worden afgestemd op het lichaam van patiënten en de kans op bijwerkingen verminderd wordt.
